Jak sobie poradzić z małymi kłamczuszkami? Jak wytłumaczyć dzieciom, że zawsze warto mówić prawdę i brać na siebie odpowiedzialność? Gdy okaże się, że dziecko kłamie, warto być przygotowanym do trudnej rozmowy.
Ośmioletnia córka mojego znajomego opanowała kłamstwo do perfekcji. Patrzy głęboko w oczy i bez mrugnięcia łże jak z nut. Wie już, jak oszukać babcię, która sprawdza, czy mała umyła zęby (wystarczy zmoczyć szczoteczkę i odkręcić pastę), umie wkręcić dziadka, że zjadła śniadanie (wrzucając kanapki do kominka), i świetnie daje sobie radę z rodzicami, którzy – trochę zabiegani – nie mają czasu ani sił na kontrolowanie wszystkiego, wierzą więc swojej perełce niemal we wszystko. A ona nauczona, że może to robić bezkarnie, ma coraz większe problemy w szkole, gdzie kłamstwo błyskawicznie wychodzi na jaw i trzeba liczyć się z jego nieprzyjemnymi konsekwencjami.
Wartość prawdy i zaufania
Rozmawianie z dziećmi o mówieniu prawdy, szkodliwości kłamstwa oraz o odwadze przyznawania się do błędów i złych uczynków jest ważne, bo pomaga im zrozumieć znaczenie takich pojęć jak uczciwość, odpowiedzialność i zaufanie. Zacznij rozmowę od tego, że kłamstwo może zniszczyć zaufanie innych osób i prowadzić do problemów. Omów, jakie konsekwencje mogą wyniknąć z niby niewinnych oszustw. Podaj przykłady dotyczące np. niemycia rąk przed jedzeniem albo nieodrabiania pracy domowej.
Jednocześnie wytłumacz dziecku, że wszyscy popełniamy błędy, ale że ważne jest, aby się do nich przyznać. Wyjaśnij, że wzięcie odpowiedzialności za swoje czyny jest odważne i pomaga w budowaniu zaufania. Przykładem może być sytuacja, w której maluch złamie panujące w domu zasady (np. zakaz jedzenia słodyczy przed obiadem) i się do tego nie przyzna. Omów, jakie mogą być skutki takiego zachowania.
Gdy dziecko kłamie, musi być gotowe na konsekwencje
Oszukiwanie innych lub ukrywanie prawdy – jakkolwiek nazwiemy kłamstwo – może mieć swoje negatywne konsekwencje i dobrze, żeby dziecko zrozumiało ten mechanizm. Wyjaśnij, że następstwa kłamstwa mogą być bardzo nieprzyjemne. Skutkiem mijania się z prawdą bywają kłopoty i problemy, a nawet krzywdy, których doznają inni. Powołaj się na czasy, gdy sam byłeś dzieckiem i przytrafiały ci się małe kłamstewka, z których później musiałeś się tłumaczyć lub które bardzo komplikowały twoje relacje w szkole lub w domu.
Bądź dobrym przykładem dla dziecka. Jeśli zrobisz coś złego, popełnisz błąd, pokaż, że jesteś gotów się do tego przyznać i naprawić sytuację. Podczas rozmowy o konieczności mówienia prawdy skup się na poszukiwaniu rozwiązań. Zastanówcie się, co można zrobić, aby naprawić sytuację lub uniknąć błędów w przyszłości. Bez straszenia karami i zakazami.
Superbohaterowie nie kłamią
Rozmawiając z dzieckiem, używaj jego języka i tłumacząc „dorosłe” zagadnienia i pojęcia, powołuj się na dziecięcych bohaterów – tylko wtedy zostaniesz dobrze zrozumiany. W przykładach wykorzystaj sytuacje z życia codziennego waszej rodziny, z dziecięcej literatury, filmów lub bajek. Analizujcie postacie, które były szczere i odważnie przyznawały się do swoich błędów, oraz te, które kłamały i ponosiły konsekwencje swojego zachowania. Wasza komunikacja powinna być otwarta, budująca zaufanie, a dziecko musi mieć poczucie, że zawsze może zawsze przyjść do ciebie z prawdą i przyznać się do błędów – bez obawy przed surową karą lub potępieniem. Twórz atmosferę, w której dziecko czuje się bezpieczne i akceptowane.
Nie zapominaj, że…
…nauka mówienia prawdy i przyznawania się do błędów to proces, który wymaga od dziecka czasu, a od ciebie wsparcia. Powtarzaj te rozmowy regularnie, dostosowując się do wieku i poziomu zrozumienia syna lub córki. Nagradzaj ich i doceniaj, gdy wykażą się odwagą w mówieniu prawdy i gotowością do ponoszenia konsekwencji kłamstwa.
Sprawdź również: Wielkie sprawy małych dzieci. Porozmawiajmy o logicznym myśleniu
Dawid Rosenbaum
DziennikarzDawid Rosenbaum. Dziennikarz, autor książki „Zapachy miast”. Zakochany w Nowym Jorku, kuchni azjatyckiej i warszawskiej Saskiej Kępie.
